Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), Türkiye’deki sermaye piyasalarının güvenilirliğini artıran merkezi bir saklama ve izleme kuruluşudur. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından yetkilendirilmiş olan MKK, yatırımcı haklarını koruyarak piyasa güvenliğini sağlamak, menkul kıymetlerin elektronik ortamda takibini yapmak ve sermaye piyasalarının daha şeffaf işlemesini desteklemek amacıyla faaliyet göstermektedir.
MKK, hisse senetleri, tahviller ve diğer sermaye piyasası araçlarını dijital ortamda saklayarak fiziki belgelerin getirdiği riskleri ortadan kaldırır. Özellikle Hamiline Pay Kayıt Sistemi (HPKS) gibi uygulamalar ile anonim şirketlerin hamiline yazılı hisse senetlerini kayıt altına almasını zorunlu kılar. Bu yazımızda, MKK’nın işleyişi, sunduğu avantajlar ve HPKS ile bağlantısını detaylı olarak ele alacağız.
Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) Nedir?
MKK, Türkiye’deki sermaye piyasası araçlarının elektronik ortamda kaydileştirilmesi, izlenmesi ve saklanması için kurulmuş resmi bir altyapı kuruluşudur. MKK’nın temel işlevleri şunlardır:
- Hisse senetleri ve tahviller gibi sermaye piyasası araçlarının merkezi kayıt sistemine alınması.
- Anonim şirketlerin halka açık olup olmamasına bakılmaksızın, hamiline yazılı hisse senetlerini kaydileştirme işlemlerini gerçekleştirmek.
- Pay sahiplerinin ve yatırımcıların menkul kıymetlerini güvenli şekilde takip edebilmesini sağlamak.
- Hisse devri süreçlerini düzenlemek ve elektronik ortamda şeffaf bir şekilde izlenmesini sağlamak.
- Kurumların ve yatırımcıların elektronik ortamda bilgi almasına yönelik dijital hizmetler sunmak.
MKK’nın Anonim Şirketlere ve Yatırımcılara Sağladığı Faydalar
- Şeffaflık Sağlar: Hisse senetleri ve sahipleri kayıt altına alındığı için anonim şirketler daha şeffaf ve güvenilir bir yapıya kavuşur.
- Hisse Senedi Takibi: Pay sahipleri ve şirket yöneticileri, hisse senetlerini dijital ortamda kolayca takip edebilir.
- Güvenlik: Pay senetleri, fiziksel saklamadan kaynaklanabilecek kaybolma veya sahtecilik risklerinden korunur.
- Hukuki Uyum: Sermaye Piyasası Kanunu (SPK) ve Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) uygun şekilde hisse senetlerinin kayıt işlemlerini düzenler.
- Vergisel Avantajlar: Kayıt altına alınan menkul kıymetler sayesinde şirketler ve yatırımcılar belirli vergisel avantajlardan faydalanabilir. Örneğin, hisse senetlerinin en az iki yıl elde tutulduktan sonra satılması durumunda gelir vergisinden muafiyet sağlanır. Ayrıca, tüzel kişilere yapılan pay senedi satışlarında KDV uygulanmaz, bu da şirketler için maliyet avantajı yaratır.
- Dijital Dönüşüm: e-CAS, e-YÖKS ve benzeri sistemlerle yatırımcılar, sahip oldukları menkul kıymetleri elektronik ortamda görüntüleyebilir ve yönetebilir.
Hamiline Pay Kayıt Sistemi (HPKS) Nedir?
HPKS, hamiline yazılı pay senetlerinin devri sonrası Merkezi Kayıt Kuruluşu’na kaydedilmesini sağlayan dijital bir platformdur.
2021 yılında yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) düzenlemeleri ile hamiline yazılı pay senetlerinin kaydedilmesi zorunlu hale getirilmiştir. HPKS sayesinde hamiline yazılı pay sahiplerinin kimlik bilgileri ve hisse devir süreçleri merkezi bir sistemde takip edilir. Bu sistem, yatırımcıların pay sahipliğini kanıtlamasını kolaylaştırırken, şirketler için de usulsüzlük risklerini azaltır. Yetkisiz hisse devri, sahtecilik veya kayıt dışı işlemler gibi riskler, HPKS’nin getirdiği kayıt zorunluluğu sayesinde en aza indirilir. Ayrıca, yatırımcılar sahip oldukları hisseler üzerinde herhangi bir yetkisiz işlem yapılıp yapılmadığını sistem üzerinden kolayca kontrol edebilir.
Bu düzenleme, şirketlerde hisse devrinin daha güvenli yapılmasını sağlar ve kayıt dışı işlemleri önler.
HPKS’nin Anonim Şirketlere ve Pay Sahiplerine Sağladığı Avantajlar
- Pay Sahipliğinin Takibi: Hamiline yazılı payların sahipleri ve sahiplik değişiklikleri kayıt altına alınır.
- Sermaye Hareketlerinin İzlenmesi: Elektronik kayıt sistemi sayesinde, usulsüzlükler önlenir ve pay devri güvenli hale getirilir.
- Yatırımcı Haklarının Korunması: Hisse sahiplerinin hakları elektronik ortamda güvence altına alınır.
- Hukuki Uyum: Şirketlerin TTK ve SPK düzenlemelerine uygun hareket etmesini sağlar.
- Kurumsallaşma: Şirketlerin daha güvenilir ve düzenli bir yapıya sahip olmasını sağlar.
MKK ve HPKS’nin Hisse Senetleri Üzerindeki Etkisi
MKK ve HPKS sistemleri, şirketlerin ve yatırımcıların sermaye piyasalarındaki işlemlerini dijital ortama taşıyarak güvenliği artırır. İşte bu sistemlerin hisse senetlerine etkileri:
- Şirketler, MKK üzerinden kayıtları yönetebilir ve pay sahipliği değişikliklerini düzenleyebilir.
Pay Devri ve Yönetimi:
- Hamiline yazılı payların devri, HPKS sistemine kaydedilmeden gerçekleşemez.
- Devir işlemi sonrası, hak sahipliği MKK ve HPKS üzerinde güncellenir.
Vergisel Avantajlar:
- Hisse senetlerinin kaydileştirilmesi, yatırımcılar ve şirketler için belirli vergisel avantajlar sağlayabilir.
Sonuç
MKK ve HPKS, anonim şirketlerin hisse senedi işlemlerini kayıt altına alarak sermaye piyasalarının daha güvenli ve şeffaf hale gelmesini sağlar. MKK sayesinde pay sahipliği ve devir işlemleri dijital ortamda takip edilirken, HPKS hamiline yazılı pay senetlerinin kayıt altına alınmasını zorunlu kılar.
Anonim şirketlerin MKK ve HPKS’yi doğru kullanması, hem yasal uyumluluk hem de yatırımcı güvenliği açısından büyük bir önem taşımaktadır.
MKK nedir? biraz genele yakın bir ifade olduğundan anlaşılmayan bir konu olduğunda bizi arayabilirsiniz.
Kurumsal Şirket Hattımız: 0542 645 60 29
