Anonim Şirket hisse devri, Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve ilgili mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmelidir. Hisse devri süreci, hissenin nama yazılı mı yoksa hamiline yazılı mı olduğuna göre farklılık göstermektedir. Devralan ve devreden kişilerin hak kaybına uğramaması için aşağıda belirtilen hukuki ve mali şartlara dikkat edilmelidir.
Hisse Devrinin Hukuki Dayanağı
TTK’nın 484. ve devamı maddeleri, anonim şirketlerde hisse devrini düzenlemektedir. Esas itibariyle serbest devredilebilir nitelikte olan hisseler, bazı istisnalar ve şirket ana sözleşmesine bağlı olarak kısıtlamalara tabi olabilir. Özellikle şirket sözleşmelerinde yer alan pay devri sınırlamaları, hisse devrinin koşullarını belirleyebilir. Bu nedenle, pay devir işlemleri yasal prosedürlere uygun şekilde gerçekleştirilmelidir.
Hisse devri sırasında, devralan kişinin şirketin mali durumu, borçları ve hukuki yükümlülükleri konusunda detaylı bir inceleme yapması önerilir. Özellikle, devralınan hisselerin bedellerinin ödenmiş olup olmadığı, ortaklık haklarının devredilme şekli ve noter tasdikli devir işlemlerinin yapılması gibi hususlar, ileride doğabilecek uyuşmazlıkları önlemek açısından önemlidir.
Hisse Devrinin Türleri ve Şekil Şartları
Hisse senetleri iki farklı türden oluşmaktadır, Nama ve hamiline bunları aşağıda ayrı ayrı detaylandırdık.
Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri
- Nama yazılı hisse senedi basıldığında, senedin arkasında bulunan devir tablosuna gerekli bilgiler işlenerek devredilir. Bu işlem, devrin geçerliliği açısından önem taşır.
- Çıplak paylarda Hisse devri, devir sözleşmesi ile yapılmalıdır.
- Pay defterine işlenmesi zorunludur.
- Şirket yönetim kurulu, devri onaylamama hakkına sahiptir.
- Devredilen payların, şirket sözleşmesine aykırı olup olmadığı değerlendirilmelidir.
- Şirketin ortaklık yapısının korunması amacıyla yönetim kurulunun onay şartı aranabilir.
Hamiline Yazılı Pay Senetlerinin Devri
- Senetlerin zilyetliğinin devri ile geçerlilik kazanır.
- MKK (Merkezi Kayıt Kuruluşu) bildirimi zorunludur. Bildirim yapılmazsa devir hukuken geçersiz sayılır.
- Vergisel yükümlülüklerin yerine getirilmesi önem arz eder. Senetlerin basımından itibaren iki yıl içinde yapılan devirlerde değer artış kazancı vergisi doğabilir.
Pay Devri Kısıtlamaları
Bazı anonim şirketlerde ana sözleşme, pay devrini yönetim kurulu onayına bağlayabilir. Yönetim kurulu onay vermediği takdirde devir gerçekleşemez. Ayrıca, şirketler hisse devrini belirli sürelerle sınırlandırabilir ya da belli bir koşulun yerine getirilmesini talep edebilir. Bu nedenle, devralan kişinin şirket sözleşmesini dikkatle incelemesi gerekmektedir.
Yargı Kararlarının Rolü
Şirket Ana Sözleşmesindeki Sınırlamalar
Yargıtay kararları, şirket ana sözleşmesinde yer alan pay devri sınırlamalarının orantılı ve hukuka uygun olması gerektiğini belirtmektedir. (Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2022/6032 E.)
Şekil Şartlarının İhlali
Noter onayı veya pay defterine kayıt gibi usuli gereklilikler yerine getirilmezse, hisse devri geçersiz sayılabilir. Bu nedenle, devralan kişi noter onaylı bir devir sözleşmesi yaparak, pay devrinin hukuki güvence altına alınmasını sağlamalıdır.
- Anonim Şirket Hisse Devrinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- Şirketin Ön Alım Hakkı
Ana sözleşmede düzenlenmişse, şirket veya mevcut ortaklar ön alım hakkını kullanabilir. Ön alım hakkı, bir ortağın payını devretmek istemesi durumunda, diğer ortaklara öncelikli satın alma hakkı tanır. Bu hakkın nasıl kullanılacağı, genellikle şirket ana sözleşmesinde belirtilir ve belirli bir süre içinde yazılı bildirim yapılması gerekebilir. Pay devrinin gerçekleşmesi için öncelikli olarak şirket ortaklarına teklif edilmesi gerekebilir.
Vergisel Yükümlülükler
- Hisse devri sırasında eğer senetler basıldıktan sonra 2 tam yıl geçmediyse değer artış kazancı oluşur ve vergiye tabi olur.
- Damga vergisi gibi harçlar oluşabilir.
MKK Kayıt Zorunluluğu
Hamiline yazılı payların MKK’ya bildirilmemesi durumunda, devrin hukuken geçersiz sayılacağı unutulmamalıdır.
Bedeli Tam Ödenmemiş Paylar
- Sermayesi tam ödenmemiş paylar, devralan taraf için ek mali yüküm getirebilir.
- Devir sözleşmesinde, kalan borcun kim tarafından ödeneceği netleştirilmelidir.
- Devralan kişinin ödeme yükümlülükleri konusunda açık bilgilendirme yapılmalıdır.
Hisse Devir Sözleşmesi
- Tarafların hak ve yükümlülüklerini netleştiren hisse devir sözleşmesi hazırlanmalıdır.
- Noter onayı zorunlu olmasa da hukuki güvence sağlar.
- Tarafların olası anlaşmazlıkları önlemek adına detaylı bir sözleşme hazırlamaları önerilir. Örneğin, hisse devri sürecinde taraflar arasında doğabilecek ihtilafları önlemek için sözleşmeye, devir bedelinin ödeme şartları, vergisel sorumluluklar ve payların devrinin gerçekleşme zamanı gibi hususlar net şekilde eklenebilir.
İki Yıllık Devir Yasağı
Ayni sermaye karşılığında çıkarılan hisseler, TTK gereği iki yıl boyunca devredilemez.
Miras Yoluyla Hisse Devri
- Pay sahibi vefat ettiğinde, hisseler mirasçılara geçer.
- Şirket ana sözleşmesinde mirasçıların ortak olarak kabul edilip edilmeyeceği düzenlenebilir.
- Miras yoluyla geçen hisselerin pay defterine işlenmesi gerekmektedir.
Yabancı Ortaklar ve Hisse Devri
- Yabancılar arasında gerçekleşen hisse devirlerinde Türk hukukuna uyulmalıdır. Bu kapsamda, Türk Ticaret Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu ve yabancı yatırımcılarla ilgili özel düzenlemeler dikkate alınmalıdır. Ayrıca, devrin geçerli olabilmesi için noter tasdiki, Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne bildirim ve gerekli vergi yükümlülüklerinin yerine getirilmesi gerekmektedir.
- Yurtdışında alınan belgeler, apostil şerhi ile onaylanmalıdır.
- Uluslararası anlaşmalar kapsamında hisse devirlerinin denetlenmesi mümkündür.
Sonuç
Anonim Şirket hisse devri, hukuki ve mali boyutlarıyla detaylı incelenmesi gereken bir işlemdir. Hisselerin devri sırasında şirket ana sözleşmesi, yönetim kurulu onayı ve MKK bildirimi gibi önemli unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca, hisse devir sözleşmesinin eksiksiz ve hukuka uygun hazırlanması olası uyuşmazlıkları önlemek açısından kritik önem taşır. Profesyonel hukuki danışmanlık almak, sürecin sağlıklı ilerlemesini sağlayacaktır. Tüm hukuki prosedürlere eksiksiz uyulması, şirket ortakları açısından büyük önem taşımaktadır.
Anonim şirket hisse devrinde dikkat edilmesi gerekenler, sormak istediğimiz bir konu olduğunda bizi rahatlıkla arayarak ücretsiz danışmanlığımızdan yararlanabilirsiniz. Kurumsal Şirket Hattımız: 0542 645 60 29
